V posledních letech se skoro ve všech průmyslových odvětvích dostalo snadné čištění do popředí základních požadavků na dopravníkové systémy. Pro spolehlivé a dlouhodobé zajištění chodu dopravníků je jejich čistota absolutním požadavkem. V dnešní době, kdy je jejich perfektní funkce nezbytností, se proto snadné čištění stalo dalším kritériem pro výběr dodavatele. Důvod je zcela jasný – čas nutný na čištění je časem ztrátovým, tedy ztrátou, která má vliv na celkový hospodářský výsledek. provozech liší. V praxi jsou využívány různé typy dopravníků s mnoha konstrukčními obměnami. Dopravují nejrůznější produkty a jsou provozovány ve velmi odlišných prostředích. Obvykle však procesy jejich čištění představují pracovně náročné postupy, jsou únavné a zdlouhavé. Je třeba zajistit, aby stupeň čistoty nezávisel na dostupném času, zodpovědnosti a pečlivosti pracovníků provádějících čištění, typu znečištění, provozním prostředí a konstrukčních vlastnostech dopravníku, ale aby byl v souladu s příslušnou dokumentací a byl kontrolován jak útvarem výroby, tak útvarem kvality. Čištění je vhodné provádět po zastavení dopravníku (bezpečnostní hledisko) a až poté, kdy jeho horké části dostatečně vychladnou. Dlouhé (např. pásové a modulární) dopravníky se však v praxi čistí i za chodu, při zajištění zvýšené bezpečnosti procesu čištění. Při lehkém znečištění se má dopravník očistit měkkým hadrem, který může být suchý nebo vlhký, případně oplachem studenou nebo teplou vodou. Znečištění olejem nebo mastnotou lze odstranit pomocí teplé vody s přídavkem čisticího prostředku. Silná znečištění lze odstraňovat okartáčováním (kartáče s měkkými štětinami) za použití mýdlové vody nebo omytím slabým rozpouštědlem. Všechny pomůcky musí být v dobrém stavu, aby jejich části nezůstávaly na čištěném povrchu. U dopravníků používaných v potravinářském průmyslu je specifický požadavek na ochranu produktů před mechanickou, chemickou, fyzikální a biologickou kontaminací potravin. V praxi probíhá čištění obvykle pomocí tzv. pěnových přípravků. Podle velikosti a možností firmy pak pomocí pěnovacích zařízení nebo ručně. V zásadě se používají dva typy sanitačních přípravků. Pro denní čištění alkalický kombinovaný přípravek, tedy s čisticím a dezinfekčním účinkem. Přípravky jsou z pohledu materiálové snášenlivosti na bázi hydroxidu sodného nebo draselného, s chlornanem sodným jako desinfekční složkou. Nejsou tedy vhodné pro povrchy z neželezných kovů nebo „černého“ železa. Velmi důležité, i pro povrchy z nerez oceli, je po uplynutí účinné doby přípravek z čištěných povrchů opláchnout dostatečným množstvím vody. Druhým typem přípravků jsou pěnové prostředky na bázi kyselin, které se používají jednak k odstranění anorganických nečistot (rez, vodní kámen) a jejich druhou funkcí je zabránění vzniku případné rezistence mikroorganismů. Ty se používají většinou 1–2krát měsíčně. Tento způsob čištění platí v potravinářství pro veškeré povrchy v tzv. čistých zónách, tedy i pro povrchy dopravníků. Dopravníky se zpravidla nečistí denně, nedochází na nich k přímému styku povrchu s výrobkem nebo surovinou, ale stejně jako u ostatních technologických zařízení musí provozovatel zajistit čistotu povrchu. Pro čištění dopravníků jsou pak zpracovány sanitační plány, kde je uvedeno jaký přípravek, v jaké koncentraci a jak často se používá. Ve spolupráci s dodavatelem sanitačních přípravků a výrobcem dopravníků je potřeba najít optimální systém čištění pro daný provoz. Cílem je zajistit optimální úroveň hygieny nejlépe co nejjednodušší cestou. Podle druhu dopravovaného materiálu je mnohdy nutné, aby operátor i během směny zajišťoval čištění dopravníku, stíracích lišt a vysypávání záchytných vaniček. Nedůslednost v těchto činnostech může snadno vézt až k poškození dopravníků. Čas potřebný pro čištění je vhodné využít ke kontrole technického stavu dopravníků (občas jsou některé díly těžko přístupné) a je to i vhodná příležitost pro provedení preventivní údržby. Ing. Lubor Semrád, STRAND, s. r. o. tel.: 311 672 431 e-mail: info@strand.cz www.strand.cz